مراحل کشت برنج در گیلان

استان گیلان، سرزمین همیشه‌سبز ایران، نه تنها به خاطر طبیعت بکر و فرهنگ غنی‌اش شناخته می‌شود، بلکه مهد یکی از مرغوب‌ترین و خوش‌عطرترین برنج‌های جهان، یعنی برنج هاشمی و انواع مرغوب دیگر است. کشت برنج در گیلان، فراتر از یک فعالیت کشاورزی، بخشی از هویت و زندگی مردم این دیار است که با زحمت، عشق و پیروی از سنت‌ها انجام می‌شود. بیایید سفری به قلب شالیزارها داشته باشیم و با مراحل کشت برنج در گیلان آشنا شویم.

۱. آماده‌سازی شالیزار (معمولاً اواخر زمستان تا اوایل بهار)

• شخم زدن: پس از پایان فصل سرما و با شروع بارندگی‌های بهاری، زمین‌های شالیزار که در فصل زمستان شخم زده شده‌اند، دوباره شخم زده می‌شوند. این کار برای زیر و رو کردن خاک، از بین بردن علف‌های هرز زمستانی و مخلوط شدن بقایای گیاهی با خاک انجام می‌شود.
• تسقیط (لول کردن): پس از شخم، سطح شالیزار با استفاده از ابزارهای مخصوصی صاف و تراز می‌شود. این مرحله بسیار مهم است تا آب به صورت یکنواخت در تمام سطح شالیزار پخش شود و غرقابی یکسان ایجاد گردد.
• کوددهی: در این مرحله، کودهای حیوانی پوسیده یا کودهای شیمیایی به خاک اضافه می‌شوند تا مواد مغذی مورد نیاز برای رشد نشاها تامین شود.

۲. خزانه گیری (کاشت بذر در خزانه – معمولاً اوایل تا اواسط بهار)

• آماده‌سازی خزانه: بخشی از شالیزار یا یک زمین کوچک و آماده شده، به عنوان خزانه انتخاب می‌شود. این قسمت با دقت بیشتری شخم زده، تسطیح و کوددهی می‌شود.
• کاشت بذر: بذرهای برنج (پس از ضدعفونی و خیساندن) به صورت متراکم در خزانه پاشیده می‌شوند. این کار معمولاً به صورت دستی یا با دستگاه‌های مخصوص انجام می‌شود. هدف از خزانه گیری، پرورش نشاهای جوان و قوی برای انتقال به زمین اصلی است.
• آبیاری و مراقبت: خزانه به طور مداوم آبیاری شده و از آن در برابر سرما و آفات محافظت می‌شود تا نشاها به اندازه کافی رشد کنند (معمولاً حدود ۲۰ تا ۳۰ روز).

۳. نشاکاری (انتقال نشا به زمین اصلی – معمولاً اواسط بهار)

• آماده‌سازی زمین اصلی: زمین اصلی شالیزار کاملاً شخم زده، تسطیح و غرقاب می‌شود.
• نشاکاری: نشاهای آماده شده از خزانه، به صورت ردیفی و با فواصل مشخص (حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر) در زمین اصلی کاشته می‌شوند. این مرحله سنتی‌ترین و طاقت‌فرساترین بخش کار است که اغلب با کمک اعضای خانواده و همسایگان انجام می‌شود. امروزه دستگاه‌های نشاکار نیز در برخی مناطق استفاده می‌شوند.
• آبیاری: پس از نشاکاری، شالیزار باید به طور مداوم غرقاب بماند تا نشاها در آب ریشه دوانده و رشد کنند.

۴. وجین و مدیریت علف‌های هرز (طول دوره رشد)

• وجین: در طول دوره رشد برنج، علف‌های هرز در کنار نشاها رشد می‌کنند و برای مواد مغذی و نور با آن‌ها رقابت می‌کنند. کشاورزان به طور مرتب (معمولاً چند بار در طول فصل رشد) با دست یا ابزارهای مخصوص، علف‌های هرز را از بین می‌برند.
• مدیریت آب: حفظ سطح مناسب آب در شالیزار بسیار حیاتی است. آبیاری باید به گونه‌ای باشد که هم نیاز گیاه به آب تامین شود و هم از رشد بیش از حد علف‌های هرز جلوگیری گردد.

۵. کوددهی و مراقبت (طول دوره رشد)

• بسته به نوع خاک و نیاز گیاه، ممکن است در مراحل مختلف رشد، کودهای تقویتی (مانند کودهای ازته یا پتاسه) به شالیزار اضافه شود.
• کشاورزان مراقب آفات و بیماری‌های رایج برنج (مانند کرم ساقه‌خوار یا بلاست) هستند و در صورت نیاز، از روش‌های کنترلی مناسب استفاده می‌کنند.

۶. خشک کردن و درو (اواخر تابستان تا اوایل پاییز)

• خشک کردن: هنگامی که دانه‌های برنج رسیدند و رنگ آن‌ها از سبز به طلایی تغییر کرد، آبیاری شالیزار متوقف می‌شود. زمین به تدریج خشک شده و گیاهان برنج نیز شروع به خشک شدن می‌کنند.
• درو: با خشک شدن کامل گیاهان، زمان درو فرا می‌رسد. درو کردن به صورت سنتی با داس انجام می‌شود، اما امروزه ماشین‌های کمباین نیز برای این کار استفاده می‌شوند.

۷. مراحل پس از درو:

• حمل و نقل: محصول درو شده به محل خرمن‌کوبی منتقل می‌شود.
• خرمن‌کوبی (جداسازی دانه از ساقه): با استفاده از دستگاه خرمن‌کوب یا روش‌های سنتی، دانه‌های برنج از ساقه جدا می‌شوند.
• پره (جداسازی کاه از دانه): در این مرحله، با استفاده از باد یا دستگاه‌های مخصوص، کاه و کلش از دانه‌های برنج جدا می‌شوند.
• خشک کردن نهایی و انبار: دانه‌های برنج برای نگهداری طولانی مدت، باید کاملاً خشک شوند. سپس در انبارها یا بسته‌بندی‌های مناسب نگهداری می‌شوند تا به دست مصرف‌کنندگان برسند.

کشت برنج در گیلان، نمایشی زیبا از تلاش، همدلی و هماهنگی با طبیعت است. هر دانه برنجی که بر سفره‌های ما می‌نشیند، حاصل ماه‌ها تلاش بی‌وقفه کشاورزان گیلانی است.

پیشنهادات برای جذابیت بیشتر سایت:

• تصاویر و ویدئوها: از عکس‌ها و ویدئوهای با کیفیت از هر مرحله (شخم زدن، خزانه، نشاکاری، مراحل رشد در شالیزار، درو و…) استفاده کنید.
• داستان کشاورزان: می‌توانید مصاحبه‌های کوتاهی با کشاورزان محلی انجام داده و داستان‌ها و تجربیات آن‌ها را به اشتراک بگذارید.
• اصطلاحات محلی: معرفی برخی اصطلاحات محلی مربوط به کشت برنج در گیلان (مانند “لوف”، “لوول کردن”، “واسونک”) می‌تواند جذاب باشد.
• تاکید بر برنج ارگانیک: اگر برنج شما به صورت ارگانیک کشت می‌شود، حتماً بر این نکته تاکید کنید.
• فصل برداشت: به زمان برداشت برنج در گیلان (معمولاً اواخر تابستان و اوایل پاییز) اشاره کنید.